Betalen zonder bankrekening?
Bijgewerkt op: 6 december 2021
Er is iets aan de hand in de wereld van geld. Bankrekeningen worden vervangen door niet-bancaire Big Tech-wallets. Valuta’s worden niet meer door natiestaten of Unies van natiestaten neergezet. Valuta’s, euro’s en dollars, krijgen concurrentie van Bitcoin en straks ook van Facebook. Dit heeft een fundamentele impact op hoe wij als consumenten en retailers waarde van A naar B verplaatsen. En wie de hoeder is van ons geld.
Facebook-bank
De Bitcoin-whitepaper omschrijft de ambitie van de bitcoin op de eerste pagina heel duidelijk. Het moet een peer-to-peer elektronisch betaalmiddel zijn zonder trusted third parties. En dat allemaal in een permissionless scheme waar iedereen aan mee mag doen. Het komt hierdoor dat Bitcoin is omarmd door de Libertarische stroming als toekomst van het internetgeld. Een resultaat van de open wereld van Bitcoin is dat iedereen mee mag doen, ongeachte je land van herkomst, positie of vermogen. In essentie is een mobiele telefoon of goedkope PC genoeg.
Wie de mission statement van Libra, het nieuwe ‘crypto’-plan van Facebook, leest, kan niet anders dan het roerend eens zijn met de ronkende teksten. Bank the unbanked, Financial inclusion for all, a global currency as a public good, etc. Ik ben het volkomen eens met deze ambities. Ik kan mij alleen niet aan de indruk onttrekken dat, gezien de track record van Facebook, dit schone schijn is. Facebook is een databedrijf. En payments zijn data. De Libra is een munt van nullen en enen. Elke transactie die met deze munt gedaan zal worden, laat een spoor achter waar Facebook geld aan zal verdienen.
In dit artikel wordt duidelijk gemaakt dat er drie rookschermen worden opgetrokken.
1. Het is geen ecosysteem maar een kartelachtige payment associatie.
2. Het is geen blockchain met een cryptocurrency maar een virtual currency.
3. Het is geen publieke dienst maar een commerciële onderneming.
Alibaba en co doen hetzelfde
De Chinese Big Techs doen in de basis hetzelfde wat Facebook tracht op te zetten; betalingen tussen partijen faciliteren zonder dat daar klassieke bankrekeningen aan te pas komen. Alibaba en WeChat zijn platformen waar je nooit meer weg hoeft. Consumenten laden hun geld in de bijbehorende wallets en dit geld verlaat dit ecosysteem haast niet meer. En aangezien ongeveer de helft van alle e-commerce-aankopen worden gedaan op deze platforms, worden deze fondsen heel anders herverdeeld. Er zijn geen transactiekosten voor banken en kaart schemes. Banken verliezen een significant deel van het retailgeld en lopen zo een risico in hun bedrijfsvoering.
Kun je je voorstellen wat de impact zou zijn als Amazon een dergelijk systeem weet op te zetten? De helft van alle online aankopen in de VS loopt via Amazon. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Amazon niet een van de founding partners in Facebooks Libra is.
En de retailer dan?
Het is nog te vroeg om goed in te schatten wat de impact van deze verschuiving van bancair betalen naar Big Tech afrekenen op de gemiddelde webwinkel is. Op dit moment hebben webwinkels te maken met een veelvoud aan betaalmiddelen en dito transactiekostenmodellen. Dat dit beter, eenvoudiger en goedkoper kan, spreekt voor zich.
Consumenten vinden afrekenen nog steeds een drempel en de one click buy-proposities en QR-codes uit China laten zien dat dit makkelijker kan. Het voornaamste risico zit hem wat ons betreft in het volgende: Platformen hebben dankzij hun netwerkeffect de gewoonte om onderdelen van de volledige keten over te nemen. Consumenten hebben hier baat bij want de diensten werken uitstekend. Voor retailers is het platformvraagstuk minder eenvoudig. Het zoeken naar de balans tussen extra afzet en omzet versus dalende marges is voor elke webwinkel een unieke zoektocht. Maar dat payments een centraal onderdeel worden van platformen creëert straks de situatie dat er buiten deze platformen minder geld beschikbaar is.