Update: Gevolgen oorlog in Oekraïne voor ondernemers

Gepubliceerd op: 15 maart 2022
Bijgewerkt op: 29 april 2022
Geschreven door
Oekraine 800 X 400

De oorlog raakt veel mensen en het zijn spannende en onzekere tijden. We geven een overzicht van de ontwikkelingen voor ondernemers. Heb je hier vragen over? Neem contact met ons op via helpdesk@thuiswinkel.org.

Importheffingen op Oekraïense producten geschrapt

De Europese Commissie heeft voorgesteld de invoerrechten op alle Oekraïense export naar de Europese Unie voor een jaar te schorsen. Het voorstel zou ook de schorsing met één jaar inhouden van alle antidumping- en vrijwaringsmaatregelen van de EU die van toepassing zijn op de Oekraïense staaluitvoer.

Deze verreikende stap is bedoeld om de Oekraïense export naar de EU te helpen stimuleren. Het zal de moeilijke situatie van de Oekraïense producenten en exporteurs, die het hoofd moeten bieden aan de militaire invasie van Rusland, helpen verlichten.

“De Russische militaire agressie heeft niet alleen geleid tot een tragisch verlies aan mensenlevens en een massale verplaatsing van onschuldige Oekraïense burgers, maar heeft ook een verwoestend effect op de Oekraïense economie en het vermogen van Oekraïne om handel te drijven met de rest van de wereld, omdat de productiecapaciteit en vitale exportroutes ernstig worden getroffen”, aldus de Europese Commissie. In deze moeilijke context wil de EU zoveel mogelijk doen om Oekraïne te helpen zijn handelspositie met de rest van de wereld te handhaven en zijn handelsbetrekkingen met de EU verder te verdiepen.

De EU neemt ook al maatregelen om het goederenvervoer over land te vergemakkelijken, zodat de Oekraïense producten de wereld over kunnen. Zo is de Commissie al begonnen met het liberaliseren van de voorwaarden voor Oekraïense vrachtwagenchauffeurs die goederen vervoeren tussen Oekraïne en de EU, en met het vergemakkelijken van de doorvoer en het gebruik van de EU-infrastructuur om de Oekraïense export naar derde landen te kanaliseren. Deze maatregelen zullen de Oekraïense producenten de broodnodige flexibiliteit en zekerheid bieden.

Het voorstel moet nu worden behandeld en goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie.

Veel onduidelijkheid bij ondernemers

Tijdens een bijeenkomst van VNO-NCW met Europese zusterorganisaties over de laatste ontwikkelingen op het gebied van sancties kwam naar voren dat er nog veel onduidelijk is over de sancties en de toepassing ervan.

  • De onduidelijkheid omtrent de sancties uit zich op verschillende manieren. Zo is het voor bedrijven die in Rusland actief zijn een zeer complexe situatie, waarbij bedrijven te maken kunnen krijgen met regeldruk, boetes en onteigening vanuit Rusland. Tegelijkertijd mogen bepaalde Europese bedrijven geen handeldrijven met Rusland, maar zijn zij nog wel gebonden aan eerder gemaakte afspraken, met financiële consequenties tot gevolg.
  • Ook de Russische tegensancties zijn vaak erg onduidelijk, onvolledig en tegenstrijdig. De Association of European Bussinesses belde in vanuit Rusland en vroeg om specifieke casussen bij hen aan te kaarten, zodat zij kunnen ondersteunen. Russische sancties zien toe op bepaalde goederen, die verder niet gedefinieerd werden door de Russische regels, waardoor het voor Europese bedrijven vaak onduidelijk is of ze onder de sancties vallen of niet.
  • Verder speelt het onderwerp overcompliance. Transacties of goederen die niet onder de sancties vallen worden vaak alsnog geblokkeerd door banken, havenwerkers weigeren Russische schepen te laden en te lossen etc. Overcompliance is ook een probleem in Rusland. In de context van tegensancties tegen ‘onvriendelijke landen’ worden (huur)contracten niet verlengd en wordt er uit voorzorg geen handel gedreven.
  • Dit probleem is ook gerelateerd aan de onduidelijkheid in de sancties. Een specifiek voorbeeld betreft luxe alcoholproducten, waarbij er twee classificeringen werden gehanteerd om te bepalen of een fles alcohol al dan niet onder de sancties valt. Dit heeft er toe geleid dat Italië er een compleet eigen interpretatie op de sancties op nahoudt, wat in feite betekent dat er een exportverbod is.
  • Ten slotte bestaan er zorgen doordat trademarks niet meer effectief zijn om parallelle import tegen te gaan; door de sancties is criminele handel in producten die onder de sancties vallen toegenomen. Waar bedrijven normaliter hun trademark kunnen gebruiken om hun producten te beschermen, lukt dat nu niet meer.

Exportrestricties zonnebloemenolie en -pitten

Op 31 maart heeft Rusland ook aangekondigd een quotum op de uitvoer van zonnebloemolie in te stellen en de uitvoer van zonnebloempitten en raapzaad te verbieden. Met ingang van 1 april 2022 wordt een verbod op de uitvoer van zonnebloempitten en raapzaad ingevoerd. Met ingang van 15 april 2022 geldt een plafond voor de uitvoer van zonnebloemolie (1,5 miljoen ton) en -schroot (700.000 ton). De maatregelen blijven van kracht tot 31 augustus 2022.

Op 15 maart 2022 besloot de EU een vierde pakket economische en individuele sancties op te leggen als reactie op de militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne. Zo is Rusland de status van ‘meest beginstigde natie’ afgenomen. Die status geeft landen bepaalde handelsvoordelen om zo de handel met de EU te vergemakkelijken. Zie dit artikel van reuters (Engels) voor verdere uitleg. Dit maakt verdere handelsbeperkingen en zelfs verboden mogelijk. De EU introduceerde deze handelsbeperkingen:

  • Dual use goederen en diensten mogen helemaal niet meer worden geëxporteerd
  • Exportrestricties op technologie
  • Verbod op export van luxegoederen, met name luxeauto’s
  • Importverbod op ijzer en staal vanuit Rusland en Belarus (verlies van 3,3 miljard aan export voor Rusland)

Daarnaast omvatten de nieuwe maatregelen een verbod op:

  • alle transacties met bepaalde staatsbedrijven
  • het verlenen van ratingdiensten aan een Russische persoon of entiteit
  • nieuwe investeringen in de Russische energiesector, uitzonderingen zijn kernenergie en bepaalde andere producten die naar de EU worden getransporteerd.

Bron: VNO-NCW

Zorgen om veiligheid personeel

Het Nederlandse bedrijfsleven maakt zich ernstig zorgen over de veiligheid van medewerkers in Oekraïne en de regio eromheen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft een noodnummer dat je kunt bellen als je vragen hebt over het naar Nederland halen van je personeel; +31 247 247 247

Potentie tot grote gevolgen

Ondernemers vrezen grote gevolgen van de crisis, meldt VNO-NCW. Zo zijn veel zorgen over de energievoorziening en de prijsstijgingen van energie en grondstoffen. Die kunnen de toch al hoge inflatie nog verder opstuwen, waarbij ondernemers de kostenstijgingen maar beperkt kunnen doorberekenen. Sectoren als bakkers en zoetwarenfabrikanten kunnen last krijgen van veel hogere graanprijzen, zo bleek vanmiddag tijdens de sessie.

Ook de import van andere grondstoffen zoals nikkel, hout en oliën en vetten wordt duurder of moeilijker, zo laten onze leden weten. Organisaties in de transport en logistiek melden al over gevolgen op verzekeringen, zoals krediet- en transportverzekeringen, en strengere controles en langere wachttijden bij de diverse landen waaraan Oekraïne grenst die nog wel open zijn. Daarnaast komen goederen uit China lastiger in Europa, vanwege blokkades in Oost-Europa en opstoppend verkeer als gevolg daarvan. De Nederlandse reders hebben onder meer zorgen over bemanningsleden die vastzitten in het gebied en het ontregelen van scheepvaartcommunicatie door cyberaanvallen. Deze angst voor cyberaanvallen leeft breder onder ondernemers. Ondernemingen ondervinden ook uitdagingen bij de bouw en doorontwikkeling van webwinkels en apps, aangezien veel webwinkels en toeleveranciers werken met Oekraïense collega's. 

Dringend advies: beveilig je digitale systemen

De oorlog in Oekraïne vraagt dringend om een verhoging van de digitale weerbaarheid van het bedrijfsleven in Nederland. Dus ook voor webwinkels en toeleveranciers. Alhoewel er op dit moment geen concrete aanwijzingen zijn voor gerichte Russische cyberaanvallen op Nederlandse organisaties, is verhoogde waakzaamheid van groot belang. We schreven hier al eerder over. 

Sanctieloket en grondstoffenscanner

De Europese Unie heeft sancties opgelegd aan Rusland. Die sancties raken ook het Nederlandse bedrijfsleven. Voor bedrijven die grondstoffen uit Rusland of Oekraïne halen, kan de grondstoffenscanner van onder andere het ministerie van EZK hulp bieden. Met deze scanner krijgen deze bedrijven inzicht in hun risico’s en worden handelsperspectieven geboden om die risico’s te beperken. Daarnaast heeft de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland het al bestaande sanctieloket verder uitgebreid.

Hulp bieden

We horen en zien vanuit de achterban allerlei initiatieven ontstaan om voor Oekraïne in actie te komen, zoals met hulpgoederen en de opvang van mensen. Wil jij ook iets doen?

De ambassade van Oekraïne geeft aan dat er een dringende behoefte is aan humanitaire hulpgoederen, voedsel en brandstof. Voor het opzetten van hulpacties (praktische zaken als transport en levering) kunnen bedrijven contact opnemen met de ambassade of – op advies van de ambassade van Oekraïne – een van de onderstaande hulporganisaties benaderen:

Bron: VNO-NCW.nl 

Heb je hier vragen over? Neem dan contact met ons op via helpdesk@thuiswinkel.org. 

Deel dit kennisartikel