Het groene potentieel van het betalingsverkeer

Dat stelt de expertgroep Sustainable Payments van ShoppingTomorrow, het actieve Nederlandse netwerk voor professionals in digital commerce. De Payments Advisory Group is voorzitter van de groep, die wordt gehost door Worldine.

Uit het GfK Consumentenonderzoek 2022 blijkt dat Nederlanders duurzaamheid een belangrijk thema vinden, maar ook dat zij dit primair de verantwoordelijkheid vinden van overheden en ondernemers. Wel kunnen consumenten een voorkeur opbouwen voor ondernemers die groene stappen zetten. Bovendien verwacht bijna driekwart van de consumenten dat alle retailers over vijf jaar duurzaam ondernemen.

De expertgroep raadt bedrijven dan ook aan om niet te wachten op wetten en regels, maar zelf de handschoen op te pakken: ‘Duurzaamheid is immers niet alleen goed voor de maatschappij, maar ook voor de portemonnee van de ondernemer’, schrijven zij in hun bluepaper.

Binnen de betaalindustrie is duurzaamheid een belangrijk onderdeel geworden van de corporate strategie, stellen de experts. Dat is bijvoorbeeld terug te zien in het gebruik van gerecycled plastic voor betaalpassen en in de ontwikkeling van nieuwe proposities, aangedreven door fintechs en partnerships met marktpartijen als Mastercard en Visa. Denk aan carboncalculators, die ondernemers en consumenten inzicht en bewustwording bieden in de CO₂-impact van hun keuzes. Zo’n calculator kan bijvoorbeeld in de app van een bank worden aangeboden. De informatie kan ook een plek krijgen op kassabonnen, facturen en (digitale) afschriften, of al voor de aankoop in de checkout van een webwinkel. Naast carboncalculators kan de industrie ook donatieplatformen faciliteren, waarmee consumenten de milieu-impact van een aankoop kunnen compenseren.

‘De ontwikkelingen rondom duurzame proposities volgen elkaar in snel tempo op’, concluderen de experts. ‘Er is nog veel winst te halen om de bestaande proposities beter te maken. Hiervoor is het belangrijk dat zoveel mogelijk spelers binnen het ecosysteem meedoen, producten testen en consumenten ermee bekend te maken.’

Welke impact hebben de verschillende betaalproducten op het milieu? Om die relevante vraag te beantwoorden haalt de expertgroep Sustainable Payments een onderzoek aan van De Nederlandsche Bank, van enkele jaren geleden. Daaruit blijkt dat de gemiddelde CO₂-uitstoot van een debitcard-betaling – verreweg het meest gebruikte betaalproduct in de Nederlandse retail – 3,8 gram CO₂-bedraagt (volgens internationale GWP-normen), minder dan die van een cash-betaling: 5,0 gram. De impact van beide betaalvormen is klein, in relatie tot de totale CO₂-uitstoot in Nederland. Bovendien zijn er verschillende maatregelen, uiteengezet door DNB, waarop die impact substantieel kan worden teruggedrongen.

In een recente andere publicatie, ‘The carbon footprint of bitcoin’, concludeert DNB dat de energieconsumptie voor betaalproducten gebaseerd op blockchainarchitectuur (zoals cryptocurrency’s) hoger is dan die voor traditionele betaalproducten op basis van een gecentraliseerde infrastructuur (zoals cash en cards). De bank pleit voor meer consistentie en transparantie in de methoden achter de berekeningen, om de milieueffecten beter te kunnen duiden en bij te dragen aan ‘een duurzaam en toekomstbestendig betalingsverkeer’. Gelukkig zijn er ook veel mogelijkheden om de impact van cryptobetalingen terug te dringen, ziet de expertgroep.

Dat de Nederlandse betaalindustrie in absolute zin slechts beperkt bijdraagt aan het duurzaamheidsprobleem, ontslaat haar niet van de taak om actief te zoeken naar verbetering. De verschillende initiatieven laten zien dat zij dat ook doet, aldus de experts. De impact wordt groter naarmate ze meer samenwerkt met andere betrokkenen, buiten de industrie. ‘Het is aan te bevelen dat de betaalbranche samenwerking zoekt en aan de slag gaat op dit punt. De aanbieders van betalingsverkeerdiensten zouden vanuit ketenverantwoordelijkheid het voortouw kunnen nemen, en ook retailers zouden actief betrokken moeten worden.’

De expertgroep heeft zijn bevindingen gebundeld in een bluepaper over duurzame betalingen. Die is kosteloos als download beschikbaar op de website van ShoppingTomorrow, de innovatiemotor van Thuiswinkel.org. Aan het onderzoekscollectief zijn zeshonderd experts in digital commerce verbonden, verdeeld over vijfentwintig expertgroepen.