‘Begrijpt Den Haag wel waar techondernemers mee bezig zijn?’

“Volgens mij vinden we elkaar hier heel erg in.” Ook favoriet: “Onze partijen verschillen op dit punt helemaal niet zo sterk.” De vonken spatten er niet vanaf bij het Tech Verkiezingsdebat in de Nieuwspoort, Den Haag. Zes politieke partijen gingen dinsdagavond met elkaar – en ondernemers – in debat over de vraag: ‘Groei of Krimp: wat wordt de economie van de 21ste eeuw?’ Onder andere AI, de arbeidsmarkt en de energietransitie kwamen aan bod. Innovation Origins volgde het debat en schreef daar dit artikel over.

De arbeidsmarkt ‘helemaal verbouwen’

De eerste stelling: de huidige tijd vraagt om een nieuwe inrichting van de arbeidsmarkt. Om het tekort aan arbeidskracht in de techsector op te lossen, wil Tjebbe van Oostenbruggen (NSC) de arbeidsmarkt in de komende vier jaar “helemaal verbouwen” en een systeem optuigen waarin tech opleidingen “de normaalste zaak van de wereld worden”. Hoe? Dat blijft onduidelijk.

Het spannendst wordt het, als algemeen directeur van Thuiswinkel.org (tevens medeorganisator van het debat) Marlene ten Ham de politici het vuur aan de schenen legt. “Driekwart van de innovatie komt uit het bedrijfsleven. Ondernemers moeten kunnen ondernemen. Er is een groot tekort aan talent. Met het afschaffen van de dertig procent-regeling voor expats, zal dat alleen maar groter worden. Nederland snijdt zichzelf in de vingers.”

Van Oostenbruggen: “Het laatste dat we willen, is expats subsidiëren. Deze werknemers winnen zo acht à negenhonderd euro per maand, terwijl er Nederlanders zijn die geen woning kunnen vinden.” Marieke Koekoek (Volt) wil “de expatregeling tussen EU-lidstaten gelijktrekken om te voorkomen dat talenten met elkaar concurreren.” Daarbij wil de pan-Europese partij kijken naar schaarste aan ervaring en vaardigheden, in plaats van alleen salaris.

‘Nederland moet maximaal experimenteren met AI’

Bij stelling twee – angst voor kunstmatige intelligentie (AI) weerhoudt de overheid ervan om ook de kansen die het biedt te zien – nemen de nummer twaalf van D66 (Lisa van Ginneken) en de nummer 34 van de VVD (Pim van Strien) het tegen elkaar op.

Van Ginneken benoemt de kansen die AI biedt in de zorg: diagnostiek, medicatie op maat. Maar, alles valt of staat met het veiligstellen dat AI “geen schade berokkent aan de patiënt.” Ze noemt sociale media als voorbeeld. “Daar hebben we de grote fout gemaakt dat we te laat zijn begonnen met reguleren. Dat proberen we nu te repareren, maar het gaat moeizaam. Het is de taak van de overheid om kaders uit te zetten.”

“Nederland zou maximaal moeten experimenteren op dit gebied, ook met wetgeving. Zodat we kunnen kijken hoe AI zich kan ontwikkelen op een verantwoordelijke manier”, aldus Van Strien. De VVD wil techniek omarmen, bedrijven naar Nederland halen en experimenten faciliteren. Hij haalt de regulatory sandboxes aan. Deze instrumenten die bedrijven in staat stellen om nieuwe, innovatie producten of diensten te verkennen en ermee te experimenteren onder toezicht van een regelgevende instantie. Omdat bestaande wetgeving dit vaak niet toestaat. Deze sandboxes spelen ook een prominente rol in de Europese AI-act.

“Bij proeven in het lab moet nu aan dezelfde voorwaarden worden voldaan als in een grote fabriek. Zo hinder je innovatie. De VVD werkt aan een experimenteerwet om ondernemers de ruimte te geven. Neem de zelfrijdende auto die getest werd tussen Helmond en Eindhoven. Dat vereiste lef, maar zo kun je wel koploper worden.”

‘Tech ondernemers weten niet waar ze aan toe zijn in Nederland’

Constantijn van Oranje, special envoy van organisator Techleap, ziet dat onzekerheid in wet- en regelgeving voor verwarring zorgt bij ondernemers. “Ik hoor vaak dat ondernemers niet weten waar ze aan toe zijn. Techbedrijven bevinden zich vaak in een nieuwe sector waarvan regels niet goed aansluiten bij bestaande wetgeving en businessmodellen. En dat is het probleem met het reguleren van tech; de ontwikkeling ervan gaat te traag. Vooral in Europa. Biden komt nu in relatief korte tijd met een AI-act, Europa is al jaren bezig. Voordat de Act er is, is AI al tien stappen verder. We waren koploper in regelgeving, maar die positie dreigen we – naast de productie – ook te verliezen.”

Dat vindt Van Ginneken te pessimistisch. Biden kan zo snel met een wet komen, omdat er in Europa over gepraat en nagedacht is. “Dat wil ik niet afdoen als ‘achter de feiten aanlopen’.” Daar is ook Van Grien het mee eens. Maar, hij vindt dat we, door onze welvaart, vergeten dat de wereld buiten Europa steeds chaotischer wordt. “We moeten slimmer en sneller reageren.”

Om slim en snel te kunnen reageren, is er wel de juiste kennis en kunde nodig bij politici in Den Haag. Van Oranje: “Er wordt te vaak over AI gepraat als containerbegrip. Het is de verantwoordelijkheid van de politiek om te snappen wat AI is. Als je een debat voert in generieke termen, creëer je onzekerheid bij ondernemers die producten bouwen. Zij hebben geen idee of Den Haag wel begrijpt waar ze mee bezig zijn.”

‘Ik voel me een roepende in de woestijn’

De laatste en derde stelling: onze welvaart is afhankelijk van het vermogen van de overheid om nieuwe bedrijven de mogelijkheid te bieden om te verdienen aan transities. CO2-belasters moeten zwaarder worden belast, want de economie is teveel ingericht op fossiele industrie. Daar moet de transitie plaatsvinden, vindt Anna van Nunen, cco bij start-up Greener Power Solutions.

Mona Keijzer (BBB) is het daar mee oneens. “Na zoveel jaar VVD-beleid zijn we wel heel veel grote bedrijven kwijtgeraakt. Shell, Grolsch, Boskalis, Unilever. Realiseer je hoeveel mensen brood op de plank hebben vanwege een baan op Schiphol of bij Tata Steel. Daar moeten we geen afscheid van nemen. Je moet zo min mogelijk regelgeving op zaken zetten. We heffen te veel belastingen.”

Laura Bromet (GroenLinks-PvdA): “Groene bedrijven vragen om een gelijk speelveld. Dus of je gaat groene bedrijven – net als fossiele industrie – subsidiëren, of je zegt tegen fossiele bedrijven: het moet anders, of het is einde verhaal. Ik voel me een roepende in de woestijn. Wanneer gaan conservatieve partijen als VVD en CDA eindelijk inzien dat we een oplossing moeten vinden voor klimaatvervuilende bedrijven?”

Meer weten over de verkiezingsprogramma's in relatie tot e-commerce? 

Thuiswinkel.org maakte een analyse van de standpunten van de politieke partijen. Wat vinden zij op het gebied van thema's als logistiek, privacy, ondernemen en duurzaamheid? 

Lees hier de standpunten