Voorkom onnodige regeldruk - kom tot één brede richtlijn voor online identificatie

Nu de online verkoop van producten met een leeftijdsrestrictie – terecht – aan strengere voorwaarden moet voldoen, is het tijd om tot één uniforme richtlijn voor alle leeftijdsgebonden productcategorieën te komen. “Er valt echt nog een wereld te winnen in het verbeteren van online identificatie, maar laten we beginnen met de basisafspraak dat er géén aparte eisen voor aparte producten door aparte departementen worden opgesteld. De digitale wereld is al complex genoeg en zowel de consument als de ondernemer wil niet met een wirwar van oplossingen geconfronteerd worden”, zegt Marlene ten Ham, directeur bij Thuiswinkel.org

Thuiswinkel.org pleit voor een horizontale afspraak tussen de diverse departementen en sectoren. Dit om te voorkomen dat webwinkels en online dienstverleners straks per productcategorie een aparte methode moeten implementeren voor het uitvragen van bijvoorbeeld leeftijd. Deze norm moet normatief zijn en niet geënt op specifieke middelen of aanbieders van inlogmethoden. Zo voorkomen we willekeur, incidentenpolitiek en onnodige regeldruk en kosten.

Wijzigingswet voor leeftijdscontrole

In december 2020 hebben de Tweede en de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel tot de wijziging van de Drank- en Horecawet. De belangrijkste wijzigingen zijn op 1 juli 2021 in werking getreden. Hierbij werden de volgende aanpassingen gedaan waar retailers zich aan moeten houden:

• Leeftijdscontrole bij de aankoop via een actieve handeling van de koper (leeftijd aanvinken of geboortedatum doorgeven).
• Er moet gemeld worden dat er bij aflevering ook op leeftijd gecontroleerd wordt.
• Als verkoper moet je beschikken over een document met ‘geborgde werkwijze’.

Een belangrijk onderdeel van de wijzigingswet is de verplichte controle van de leeftijdsgrens bij de bestelling door de verkoper. Die controle moet via een leeftijdsverificatiesysteem dat moet bestaan uit een leeftijdsvraag die bij iedere aankoop en vóór afronding van het aankoopproces gesteld en beantwoord moet worden. Op termijn wordt het leeftijdsverificatiesysteem vervangen door een systeem waarmee de verkoper op een betrouwbare en eenduidige wijze de leeftijd van de koper kan verifiëren. Wanneer er zo’n systeem is, zullen de eisen daarvoor met een redelijke overgangstermijn in werking treden.

Leeftijdsverificatie voor overige producten

De leeftijdsverificatie voor alcohol is begrijpelijk en voor een relatief klein aantal retailers van belang. Maar ondertussen is bijvoorbeeld het Ministerie van Veiligheid en Justitie aan het onderzoeken hoe de (online) verkoop van messen aan minderjarigen kan worden tegengegaan. Waar alcohol online met name bij slijterijen en supermarkten wordt verkocht, liggen (keuken)messen in veel meer digitale schappen, waardoor de impact van deze maatregel voor meerdere retailers een issue wordt. Daarnaast ligt het in de lijn der verwachting dat straks ook de online verkoop van bijvoorbeeld computerspellen en films (12+, 16+, 18+) en medicijnen aan nieuwe vergelijkbare wetgeving moeten voldoen.

Risico op aparte wetten per categorie

De ervaring leert dat de meeste van deze wetten onder verschillende departementen vallen. Zo gaat VWS over de alcoholwet, V&J over de messen en EZ over de wet verkoop op afstand. Hierdoor ontstaat het risico dat er per categorie een aparte wet met aparte specifieke eisen wordt opgesteld. Een zeer onwenselijke situatie voor de retailer die met verschillende productgroepen te maken heeft en onduidelijk voor de Nederlandse consument. Het is aannemelijk dat jongeren de leeftijdsgebonden producten uit het buitenland zullen gaan halen, waar vervolgens nieuwe maatregelen voor moeten komen. Een goed ingericht en klantvriendelijk systeem met een significant bereik is daarom essentieel voor de online wereld. En momenteel is dit systeem er nog niet. Bij gebrek aan dit systeem is het in ieder van groot belang dat er snel horizontale en normatieve kaderwetgeving voor het online kanaal komt. VWS is momenteel het verst in haar onderzoek naar hoe leeftijdsverificatie in de praktijk kan werken. Thuiswinkel.org hoop dat andere departementen kijken naar samenwerking op dit dossier.

Afstemming is mogelijk en noodzakelijk

BZK is ondertussen al jaren aan het sleutelen aan een eID-wetgeving voor het BSN-domein. Een wet die stamt vanuit de ambitie van Ronald Plasterk in 2003 (!) om een uniforme online sleutel voor dit soort zaken te organiseren. Het is nu 2022 en BV Nederland werkt nog steeds met kopietjes van paspoorten, terwijl we inmiddels ook al weer twee jaar vanuit huis werken en digitaler zijn dan ooit. Het is in ieders voordeel als er één systeem komt. Het scheelt kosten, gedoe en onnodige nieuwe aanpassingen. Maar zolang dit systeem er niet is, laten we dan ieder geval een kader opstellen waarin de diverse oplossingen in kunnen functioneren en concurreren.