De Ontbossingswet EUDR: Nieuwe verplichtingen voor online retailers

Werk je met producten zoals koffie, soja, leer of hout? Vanaf 2026 moet je met een zogeheten zorgvuldigheidsverklaring bewijzen dat je producten ‘ontbossingsvrij’ zijn. Dit bepaalt de nieuwe ontbossingswet, ookwel de EU Deforestation Regulation (EUDR). De wet richt zich niet alleen op producenten en landen, maar heeft ook aanzienlijke implicaties voor online retailers. In dit artikel bekijken we de kern van de wet en de specifieke verplichtingen die online retailers moeten naleven.

Wat is de EUDR en voor wie geldt het?

De ontbossingswet is ontworpen om ervoor te zorgen dat producten niet meer bijdragen aan ontbossing. Het schept verplichtingen op het moment dat je producten importeert in de Europese Unie en ook voor exportproducten. Ook als je produceert binnen de EU krijg je te maken met de ontbossingswet. De ontbossingswet geldt zowel voor grote als kleinere ondernemingen, en ook voor eenmanszaken.

De ontbossingswet geldt voor alle ondernemers die werken met een of meerdere van de zeven risicogrondstoffen: koffie, soja, cacao, hout, rubber, rund en palmolie. De wet geldt ook voor producten die je van deze grondstoffen maakt. Denk aan papier, meubels, leer, autobanden en chocolade. De volledige lijst van grondstoffen, afgeleide producten en bijbehorende HS-codes vindt u in Bijlage 1 van de Europese verordening (EU) 2023/1115.

Implementatie

De regels zullen van toepassing zijn vanaf 30 december 2024. Micro, of kleine ondernemingen, die al bestonden voor 31 december 2020, hoeven zich pas vanaf 30 juni 2025 aan de EUDR te houden. Recent is door verschillende lidstaten gevraagd om een jaar uitstel, dus mogelijk treedt de wet pas in werking eind 2025. Hierover moet nog worden gestemd door de Europese Raad.

Verplichtingen voor Online Retailers

Online retailers hebben dus een cruciale rol in de implementatie van de ontbossingswet. Om je aan de ontbossingswet te houden heb je vier verplichtingen om aan te voldoen:

1. Verzamel informatie

Allereerst bepaal je of je product wel of niet bijdraagt aan ontbossing. Dat doe je door informatie te verzamelen over je keten:

• Bepaal de precieze productielocatie inclusief coördinaten. Zo kun je onderzoeken of je producten uit gebieden komen waar ontbossing plaatsvindt.
• Praat met je leveranciers. Vraag hen hoe en wanneer het product precies gemaakt wordt.
• Vraag ook naar de afspraken en regels die de lokale producent over ontbossing heeft.
• Zoek uit hoe de lokale overheid omgaat met boskap en wat de lokale wetten en regels zijn?

2. Maak een zorgvuldigheidsverklaring

Je moet bewijzen dat het product dat je verkoopt ontbossingsvrij is, met een zogeheten zorgvuldigheidsverklaring. In dit document leg je uit waar je product vandaan komt en wat je doet om risico’s voor ontbossing te beperken. Daarvoor gebruik je de informatie die je bij de vorige stap hebt verzameld. Een zorgvuldigheidsverklaring dient te bestaan uit aspecten beschreven in bijlage 2 van de wet, die is te raadplegen via deze link. De verklaring moet je kunnen laten zien bij de douane. De douane controleert aan de grens of de documenten de juiste informatie hebben. (art 8, 9, 10, 11,12 en bijlage 2).

De ingeleverde zorgvuldigheidsverklaring wordt in een informatiesysteem van de overheid opgenomen en openbaar gemaakt. Dit betekent dat online retailers  de zorgvuldigheidsverklaring goed heeft ingevuld en een verwaarloosbaar risico is vastgesteld.

3. Zorg voor een zorgvuldigheidsstelsel

Met een stelsel van zorgvuldigheidseisen toont u aan dat het product dat u importeert voldoet aan de vereisten van de ontbossingswet. Een zorgvuldigheidsverklaring is nooit af. Je moet onderzoek blijven doen naar je geïmporteerde producten en het land van herkomst. De wijze waarop je dat doet leg je vast in een zorgvuldigheidsstelsel; dat is je werkwijze om de zorgvuldigheidsverklaring volgens de eisen te maken. Je moet onderzoek doen, risico’s inschatten en maatregelen nemen om de risico’s in te perken. Denk bijvoorbeeld aan een planning, het bewaren van documentatie en een eindverantwoordelijke binnen je bedrijf.

Het opzetten van een stelsel van zorgvuldigheidseisen kan veel werk zijn. Het kan daarom handig en verstandig zijn om een bedrijf in te huren dat hierbij kan helpen.

4. Onderneem actie

Draagt je product wel bij aan ontbossing? Dan zal je op zoek moeten naar een duurzaam alternatief product.

Verplichtingen MKB

De ontbossingswet maakt verschil tussen twee groepen: bedrijven en handelaren. Bedrijven die producten zelf maken of risicogrondstoffen inkopen moeten zelf onderzoeken of hun producten bijdragen aan ontbossing. Ook voor online retailers die groter dan MKB zijn is de gehele wet van toepassing, inclusief het opstellen van een zorgvuldigheidsverklaring.

MKB-handelaren hoeven niet zelf een zorgvuldigheidsverklaring te maken: zij gebruiken namelijk producten en grondstoffen die al eerder zijn gecontroleerd op ontbossing. Zij kunnen zorgvuldigheidsverklaringen van hun leveranciers gebruiken. Deze definitie van mkb hanteert de EU.

Wel dienen MKB’ers de volgende informatie over de relevante producten die zij op de markt brengen te verzamelen:

1. de naam, de geregistreerde handelsnaam of het geregistreerde handelsmerk, het postadres, het e-mailadres en, indien beschikbaar, een internetadres van de marktdeelnemers of de handelaren die de relevante producten aan hen hebben geleverd, alsook de referentienummers van de aan die producten verbonden zorgvuldigheidsverklaringen;
2. de naam, de geregistreerde handelsnaam of het geregistreerde handelsmerk, het postadres, het e-mailadres en, indien beschikbaar, een internetadres van de marktdeelnemers of de handelaren aan wie zij de relevante producten hebben geleverd.

NVWA toezichthouder

De Nationale Voedsel- en Warenautoriteit wordt toezichthouder op de naleving van de EUDR. Zij zullen inspecties uitvoeren op importerende, producerende en exporterende bedrijven. Op hun website staat meer informatie over de EUDR, een tool om te kijken welke eisen voor u gelden, hulp met het opzetten van een stelsel van zorgvuldigheidseisen en tips om te voldoen aan de EUDR. Via deze link kom je er terecht.

Standpunt Thuiswinkel.org

De EU Deforestation Regulation is een belangrijke stap richting een duurzame toekomst. Voor online retailers betekent dit een verandering in hun bedrijfsvoering, waarbij compliance met de EUDR essentieel is. Het is een kans voor retailers om een leidende rol te spelen in de transitie richting een duurzaam productaanbod.

Wel heeft de EUDR aanzienlijke gevolgen voor de manier waarop online retailers opereren. Het biedt kansen voor retailers die zich positioneren als duurzame merken, maar wij zien dat het vooral leidt tot enorme kosten voor compliance en de noodzaak voor investeringen in traceerbaarheid en duurzaamheid. Deze impact moet niet worden onderschat. Uitstel van de wet is noodzakelijk, zodat organisaties zich hierop kunnen voorbereiden. Daarnaast dient er een uitzonderingspositie te komen voor het mkb, vanwege de onrealistische werkbaarheid van de wet.