Terugblik EU: Welke nieuwe wetgeving kwam er de afgelopen 5 jaar uit Brussel?

De twin transition, de duurzame en digitale transitie, vormde de kern van het EU-beleid onder de Commissie Von der Leyen. Met de Green deal, een pakket beleidsinitiatieven uit december 2019 met als einddoel klimaatneutraal te zijn in 2050, werd de start ingezet. Het centraal stellen van groene groei moet ervoor zorgen dat de economische groei ook duurzaam gaat zijn voor het milieu. Ook op digitaal vlak heeft de commissie niet stilgezeten. Er is er veel regelgeving geïntroduceerd om de digitale marktwerking te bevorderen en het niveau van cybersecurity en privacy in de Unie te verhogen.

Wil je snel meer weten over wetgeving op een bepaald onderwerp?

• Bekijk de wetgeving over duurzaamheid
• Bekijk de wetgeving over betrouwbaarheid
• Bekijk de wetgeving over veiligheid en innovatie

Duurzaamheid

Om te versnellen richting een duurzame economie is voor e-commerce veel nieuwe duurzaamheidswetgeving op touw gezet het afgelopen mandaat. Er zijn regels gekomen over duurzaamheidscommunicatie, duurzame productie en transparante ketens. Daarnaast kwam op het gebied van circulaire economie veel nieuwe wetgeving samen in het EU-actieplan Circulaire Economie. Naast bij te dragen aan het milieu, biedt de ontwikkeling ondernemers ook zakelijke kansen en concurrentievoordeel. De duurzaamheidsvoorstellen gaan het bedrijfsleven helpen met de groene transitie, maar we zien dat ook het een groot aanpassingsvermogen vergt van ondernemers.

De nieuwe duurzaamheidsregels worden de komende 2-3 jaar nationaal van kracht, eerst vind de uitwerking in de lidstaten plaats. Nu de nieuwe duurzaamheidsregels Europees zo goed als vast staan, zien we graag dat iedere lidstaat de nieuwe regels op een gelijke manier gaat inregelen. Dit is niet voor alle regels even makkelijk in te regelen, maar wel essentieel om de groene transitie te laten slagen.

Nieuwe regels

De aangenomen duurzaamheidsregels zijn nauw met elkaar verweven, met (inzicht in) duurzaamheidsdata als basis. Hieronder vind je een kort overzicht van de voorstellen die afgelopen mandaat Europees zijn goedgekeurd:

• Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR) – Kaderrichtlijn met nieuwe minimumeisen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit voor goederen op de Europese markt. Als eerste gaat het gelden voor vervuilende productgroepen, dit zijn verpakkingen, textiel, banden, elektronische apparatuur, chemicaliën, meubels, bouw en staal. Het Digitaal Product Paspoort is een onderdeel van de wetgeving, evenals een verbod op het vernietigen van onverkochte goederen.
• PPWR - Het voorstel bevat regels voor minder lucht in verpakkingen, minder verpakkingsafval, herbruikbare verpakkingen en meer recycling.
• Forced Labour Ban - verbied producenten, fabrikanten en leveranciers producten die met dwangarbeid zijn vervaardigd op de EU-markt te brengen of dergelijke producten naar derde landen te exporteren. De Europese Commissie komt met een database met informatie over risico's op dwangarbeid.
• Corporate Sustainability Due Diligence – vereist dat bedrijven en hun partners in de toeleveringsketen (leveranciers, productie en distributie), hun nadelige impact op mensenrechten en het milieu voorkomen, beëindigen of verminderen.
• Right to Repair – Heeft tot doel afval te verminderen door het repareren van goederen aan te moedigen in plaats van vervangen, en het voor consumenten gemakkelijker te maken om hun eigen apparaten te repareren. Daarnaast kent het voorstel ook nieuwe regels voor de wettelijke garantietermijnen.
• Empowering the Consumer in the Green Transition - gaat over het versterken van de positie van de consument door betere informatiedeling en bescherming tegen oneerlijke handelspraktijken. Retailers krijgen informatieverplichtingen en moeten op hun site productinformatie gaan verstrekken over levensduur, hergebruik en reparatie. Daarnaast beoogt de richtlijn misleidende duurzaamheidsclaims tegen te gaan.
• CSRD - De CSRD verplicht bedrijven tot een duurzaamheidsverslaglegging, naast hun financiële rapportage. De wetgeving gaat gefaseerd gelden voor organisaties: in 2024 voor grote Europese bedrijven en voor het mkb hoogstwaarschijnlijk in 2026. De CSRD heeft als doel de transitie naar een duurzame Europese economie te versnellen.
• Green Claims - Green Claims gaat over het onderbouwen van duurzaamheidsclaims te verplichten en eisen te stellen aan de beschikbare informatie over het product. Doel is dat het voor consumenten duidelijker wordt of een product duurzaam is geproduceerd. De wetgeving bevat duidelijke kaders wat betreft het maken claims.

Betrouwbaarheid

Naast het feit dat duurzaamheid hoog op de agenda van de Commissie en het Europees Parlement stond, hebben er ook enorme ontwikkelingen plaatsgevonden met betrekking tot privacy, data, consumentenbescherming en de marktwerking van de e-commerce sector. Één van de zes prioriteiten van de Commissie was Europa klaarmaken voor de digitale tijdperk.

De huidige Commissie heeft veel stappen gezet om het consumentenrecht te versterken en geïnvesteerd om de volgende Commissie de ammunitie te geven om dit verder uit te breiden. Ook is de marktmacht van platformen en big tech ingeperkt door middel van baanbrekende wetgeving. Tot slot is de mogelijkheid om alternatieve geschillen te beslechten herzien.

Nieuwe regels

In de basis heeft de wetgeving dat betrekking heeft op betrouwbaarheid nadrukkelijke invloed op de bescherming van de consument. De belangrijkste voorstellen die zijn doorgevoerd tijdens het vorige mandaat zijn:

• Omnibus richtlijn: beoogt consumentenbescherming te versterken door de bestaande EU-consumentenwetgeving te moderniseren en de handhavingsmaatregelen te verbeteren. Zo moet je verifiëren of je reviews echt zijn en moeten consumenten weten waar je gevestigd bent en hoe ze je kunnen bereiken (telefoonnummer en email). Ook zijn er bepalingen opgenomen waarbij je bij een kortingsactie waarbij je de ‘van’-prijs wilt noemen, men hierbij de laagste verkoopprijs moet hanteren die u binnen de afgelopen 30 dagen voor de prijsvermindering heeft gevoerd.
• Fitness Check – In maart 2022 is de Europese Commissie een zogenaamde fitness check gestart om te bekijken of het huidige (digitale) consumentenrecht nog voldoende bescherming biedt. De laatste jaren is digitaal ondernemen steeds belangrijker geworden – en dus ook het consumentenrecht in de digitale wereld. Daarnaast onderzoekt de Commissie of er aanvullende maatregelen nodig zijn om een gelijk niveau van consumentenbescherming online en offline te waarborgen.
• DMA en DSA: De Europese Digital Markets Act (DMA – Wet inzake digitale markten) en de Digital Services Act (DSA – Wet inzake digitale diensten) hebben tot doel een veiliger digitale ruimte te creëren waarin de grondrechten van de gebruikers worden beschermd. Zij zorgen ook voor een eerlijk speelveld voor bedrijven op de Europese interne markt en wereldwijd.
• ADR en ODR: De Commissie heeft geëvalueerd of de ADR (alternative dispute resolution) en ODR (online dispute revolution) nog relevant waren. Uit de evaluatie bleek dat een herziening nodig was, omdat de consumentenmarkt een flinke ontwikkeling heeft meegemaakt. Zo zagen ze onder andere dat steeds meer consumenten kopen bij niet-EU handelaren, een toename in oneerlijke handelspraktijken en een toename in misleidende technieken zoals verborgen reclame en nepreviews. Ook zagen ze dat de ADR, en in het bijzonder cross-border ADR, weinig gebruikt werd. Daarom wordt het ADR-systeem klaargemaakt voor digitale markten, wordt het makkelijk om cross-border geschillen op te lossen en worden de procedures vereenvoudigd.
• P2B verordening: De platform-to-business (P2B) verordening is de allereerste reeks regels voor het creëren van een eerlijk, transparant en voorspelbaar ondernemingsklimaat voor kleinere bedrijven en handelaren op onlineplatforms.

Veiligheid en innovatie

Ook op het gebied van veiligheid en innovatie heeft de Commissie niet stilgezeten. Het afgelopen mandaat is gekenmerkt door politieke onrust in de Unie, mede door de oorlog in Oekraïne. Dit benadrukte het belang van strategische onafhankelijkheid, maar ook is cybersecurity hoog op de agenda gekomen. De Commissie en het Parlement hebben hierdoor verschillende cybersecurity wetgevingen en een datastrategie doorgevoerd.

Een andere ontwikkeling waar we niet omheen konden, is de razendsnelle opkomst van AI. De Europese wetgevers hebben hier baanbrekende wetgeving op geïntroduceerd. Bovendien zijn er regels gemaakt om de digitale identiteit te waarborgen.

Hieronder een samenvatting van de belangrijkste wetgevingen:

• Data Act: De Data Act is onderdeel van de Europese Datastrategie. Het initiatief heeft als doel om de uitdagingen van de data economie aan te pakken en de kansen van gegevens in de Europese Unie beter te benutten. De nadruk wordt gelegd op eerlijke toegang en gebruikersrechten en de bescherming van persoonsgegevens.
• Data Governance Act: De DGA is ook onderdeel van de Datastrategie en beoogt het vertrouwen in gegevensuitwisseling te vergroten, mechanismen te versterken om de beschikbaarheid van gegevens te vergroten en technische belemmeringen voor het hergebruik van gegevens uit de weg te ruimen. Dit met als doel voordelen opleveren voor EU-burgers en -bedrijven.
• Cyber Resilience Act: De wet inzake cyberbeveiliging moet zorgen voor veiligere hardware en software. Consumenten en bedrijven die producten of software met een digitale component gebruiken worden hierdoor beschermd. Zo worden er verplichte beveiligingsvereisten voor fabrikanten en detailhandelaren ingevoerd, waarbij deze bescherming voor de hele levensduur van het product moet duren.
• NIS2: De Network and Information Security directive, of NIS2-richtlijn, is de opvolger van de NIS-richtlijn. Deze richtlijn is bedoeld om de cyberbeveiliging en weerbaarheid van essentiële diensten te verbeteren. De geüpdatete versie raakt meer bedrijven dan zijn voorganger en er zal een ketenverantwoordelijkheid worden ingevoerd. Hoe ver deze strekt, en in welke mate er impact zal zijn voor webshops, is nog niet helemaal duidelijk.
• AI Act: Een van de meest besproken wetten van het afgelopen mandaat is de AI Act. Deze baanbrekende verordening reguleert het gebruik van algoritmes en Artificial Intelligence (AI) en eist dat risico’s voor mens en maatschappij worden geminimaliseerd. Europa hanteert hiervoor een risk-based benadering met verschillende vereisten voor hoog- en laag risico toepassingen en zelfs verboden voor onaanvaardbare risico’s.
• eIDAS2.0: eIDAS2.0 is de opvolger van de eIDAS verordening, die tekort blijkt te schieten. De nieuwe verordening introduceert een Europese wallet waarmee burgers gebruik kunnen maken van digitale diensten, welke voor verschillende doeleinden ingezet kan worden. De digitale identiteit is op vrijwillige basis en maakt het mogelijk voor individuen om meer controle te hebben over hun persoonsgegevens. Momenteel is Thuiswinkel.org, in samenwerking met het ministerie van binnenlandse zaken, aangesloten bij de ontwikkeling van deze wallet voor het bedrijfsleven.

Heb jij een van de bovengenoemde wetgeving gemist en wil je de volgende keer op de hoogte blijven? 

Altijd op de hoogte door de
Public Affairs & Legal Update

Met onze tweewekelijkse Public Affairs & Legal Update blijf je op de hoogte van alles rondom onze standpunten, de ontwikkeling in de politiek en mis je de nieuwste wet- en regelgeving niet.

Ik meld me aan