Trends en ontwikkelingen in de Nederlandse e-commercemarkt

Ecommerce Europe en EuroCommerce hebben deze week gezamenlijk het European E-commerce Report 2023 gepubliceerd. In 2022 steeg de Europese B2C e-commerce-omzet van €849 miljard in 2021 naar €899 miljard ondanks een verschuivende economische en politieke omgeving. In het rapport staat een interview met Marlene ten Ham, algemeen directeur Thuiswinkel.org over de Nederlandse markt. Leden van Thuiswinkel.org kunnen gratis het rapport downloaden. 

Welk nationaal beleid wordt op de Nederlandse markt overwogen en zal waarschijnlijk een impact hebben op de e-commerce?

In Nederland zijn er verschillende nationale beleidsmaatregelen die impact hebben of zullen hebben op de e-commercemarkt. Er komt een steeds grotere vraag vanuit de samenleving dat webwinkels consumenten gaan vragen om een vergoeding voor retouren.

In de tweede plaats worden er eisen gesteld aan het beperken van de zogenaamde 'buy now, pay later'-mogelijkheden. Nederland is het enige land in de EU waar webwinkels wettelijk verplicht zijn een betaalmethode aan te bieden waarmee consumenten minimaal 50% later kunnen betalen. Eén van de gevolgen is de opkomst van (problematische) schulden, vooral onder jongeren en/of kwetsbare mensen. Thuiswinkel.org lobbyt voor wetswijziging en stelt voor dat webwinkels altijd keuze moeten hebben in de betaalmethoden die zij aanbieden.

En last but not least: er is een motie aangenomen in het Nederlandse parlement die de regering dwingt beleid op te stellen om de bouw van zeer grote distributiecentra te voorkomen.

Welke invloed heeft een aantal relevante EU-beleidslijnen op de Nederlandse e-commercemarkt gehad? Bijvoorbeeld Right to Repair en Green Claims.

We staan aan de vooravond van een grote transitie naar een duurzamere e-commercesector. We zien dat de EU stappen onderneemt om de sector te helpen verbeteren. Het beleid heeft een enorme impact op de bedrijfsmodellen en online winkels moeten samenwerken om ze te laten werken.

Wij zien een groot aantal regelgeving op ons afkomen, waaronder de Green Claims. Hoewel een deel van het EU-beleid nog niet is geïmplementeerd, zien we bij Green Claims bijvoorbeeld dat de aangewezen handhaver, de Autoriteit Consument en Markt (ACM), zwaar en disproportioneel boetes uitdeelt aan toonaangevende duurzame bedrijven. Dit leidt eerder tot ‘greenhushing’ dan tot een positieve impact op duurzaamheid. Dit behoeft wel onderbouwing, aangezien eenduidige communicatie cruciaal is voor de online sector.

Thuiswinkel.org lanceerde onlangs haar nieuwe strategie: Shop Responsible. Dit betekent een transitie naar duurzame, veilige en betrouwbare bedrijfsmodellen die de consumenten- en privacywetgeving respecteren. Samen met koplopers in de sector ontwikkelen wij momenteel een standaard over duurzame e-commerce, zodat wat wij claimen gecertificeerd is en bedrijven ook inzicht krijgen in welke stappen nog genomen moeten worden. Dit zou uiteindelijk sectorbreed kunnen worden geïmplementeerd en zo de consument kunnen informeren volgens dezelfde maatstaf: Verpakkingen | Retouren | Co2-uitstoot | Duurzaam productaanbod | Circulaire economie | Duurzaamheidsstrategie.

Een ander voorbeeld van een beleid dat impact heeft gehad op de markt is de implementatie van de OMNIBUS-verordening, en meer specifiek, de verplichting om een telefoonnummer van een online winkel op te geven, wat tot enkele lastige situaties heeft geleid voor e-commerce retailers.

Wat gebeurt er momenteel in de Nederlandse markt op het gebied van duurzame transportinspanningen?

We zien nog steeds een toegenomen belangstelling voor duurzame transportinspanningen zoals de focus op CO2-neutrale wagenparken bij logistieke partners, bezorgmogelijkheden per fiets en verschillende bezorgmodellen, zoals distributie vanuit winkels en click & collect. We constateren ook een toename van milieuzones en nul-emissie zones in grote steden.

Steeds meer webwinkels en vervoerders bieden een duurzamere bezorgoptie aan, vanwege de toenemende vraag van consumenten. Dit vergroot het belang van transparantie: hoeveel CO2-uitstoot gaat gepaard met een leveringsoptie en hoe meten we dit sectorbreed?

Thuiswinkel.org heeft onderzoek gedaan naar hoe je consumenten kunt stimuleren duurzame bezorgkeuzes te maken bij het afrekenen. Deze uitkomsten vind je hier.

Wat gebeurt er momenteel op het gebied van retourzendingen en/of reparaties en de impact daarvan op duurzaamheidsinspanningen?

We zien een toename van webwinkels die retourkosten in rekening brengen. Sommigen rekenen een symbolisch bedrag, anderen de volledige prijs. Het is een enorme stap in de bewustwording dat zowel bezorging als retourneren niet gratis is. Producten die onnodig worden verzonden zijn zonde van de ruimte, moeite en geld.

Het marktaandeel van tweedehands en tweedekans groeit nog steeds. Nog niet alle retailers zijn voorbereid op de duurzame verandering, die ook een verandering in hun bedrijfsmodellen vereist. Via ons onderzoeksprogramma ShoppingTomorrow leiden we expertgroepen die papers schrijven om webwinkels te helpen de juiste keuzes te maken.

Op welke technologieën richten de spelers in de e-commerce-industrie op uw markt zich in 2023? 

Het lijkt erop dat veel e-commercespelers zich richten op het gebruik van AI en ChatGPT. Dit brengt kansen en bedreigingen met zich mee in het licht van marketing en personalisatie. Data blijft een belangrijk onderwerp onder webwinkels, omdat zij moeten weten wat het koopgedrag van hun consumenten drijft.

Er zijn berichten in de Europese e-commerce dat ‘direct-to-consumer’ substantieel is gegroeid. Denkt u dat dit in uw markt het geval is?

Hoewel we dit niet met cijfers kunnen onderbouwen, zien we inderdaad een toename van het aantal bedrijven dat rechtstreeks op de consument richt. Een goede gelegenheid om de naamsbekendheid te vergroten en first party data te verzamelen.

Heeft u specifieke directe of indirecte gevolgen voor uw e-commercemarkt gezien als gevolg van de oorlog in Oekraïne?

Sinds de oorlog in Oekraïne hebben we een daling van het consumentenvertrouwen, hogere gasprijzen, inflatie en een problematisch aanbod van goederen gezien. En toch gaven de Nederlandse consumenten in 2022 € 33,3 miljard online uit, een groei van 9% ten opzichte van 2021. Deze stijging van de bestedingen is opvallend: het aantal aankopen daalde met 5% naar 347 miljoen.

Wat zijn de belangrijkste redenen voor een daling of stijging van de e-commerce-aankopen onder consumenten?

Dit wordt deels verklaard door het verschil in marktomstandigheden: er was geen lockdown in Q4 2022 (in Q4 2021 was er wel een lockdown – met bijbehorende reisbeperkingen) en in Q1 2022 was deze korter dan de lockdown in Q1 2021. Als gevolg hiervan kochten Nederlandse consumenten meer diensten.

We kregen echter te maken met nieuwe crises: de oorlog in Oekraïne, de energiecrisis en de hoge inflatie. De stijging in de dienstensector wordt vooral veroorzaakt door de vele aankopen van kaartjes voor attracties en evenementen en reisgerelateerde aankopen. Ook sloten we in 2022 vaker verzekeringen online af dan in 2021, en tegen een hogere prijs.

Download het
European E-commerce Report 2023

Leden en business partners van Thuiswinkel.org kunnen het volledige rapport gratis downloaden. Geen lid of business partner? Download dan de lightversie van het European E-commerce Report met daarin de hoogtepunten van het rapport.

European E-commerce Report 2023