Veelgestelde vragen over logistiek

De bestelwagens van pakketvervoerders zijn erg zichtbaar, maar dit aandeel als onderdeel van alle bestelwagens binnen de ‘last mile' ¹ ligt relatief laag: ongeveer 4-5% van alle bestelwagens betreft pakketbezorging². Nog niet 1 % van het totale verkeer is een bestelwagen van een pakketvervoerder.

Mensen denken vaak dat het aandeel pakketbusjes groter is. Zo denkt een op de drie Nederlandse dat bestelwagens voor 50-80% rondrijden om pakketjes voor webwinkels te bezorgen³. Dat lijkt zo omdat de pakketbusjes voor de deur stoppen, terwijl bijvoorbeeld de bussen van de bouwlogistiek doorrijden naar locatie en dan stil staan. Van dat soort busjes rijden er veel meer, maar ze vallen minder op.

1. Het laatste deel van het bezorgtraject: van het magazijn van de webwinkel naar de consument

2. Topsector Logistiek: Outlook pakketmarkt en thuisleveringen

3. Thuiswinkel Duurzaamheid Monitor 2023

Uit een grote EU-brede studie door adviesbureau Oliver Wyman in opdracht van Amazon blijkt dat de fysieke detailhandel 1,5 tot 2,9 maal meer CO2 per verkocht product uitstoot dan e-commerce¹. De belangrijkste factoren die het verschil verklaren zijn het veel hogere energieverbruik van fysieke winkels (gebouwen) en het vervoer over de laatste kilometers (200 g CO2e voor e-commerce en 600 g CO2e voor een consument die naar een fysieke winkel rijdt).

De Vrije Universiteit Brussel heeft ook onderzoek gedaan naar de duurzaamheid van online shoppen. Op basis van meer dan twintig wetenschappelijke studies hebben onderzoekers een dataset  samengesteld van 244 aankopen, hun geschatte CO2-voetafdruk en informatie over de contextuele, distributie-, gedrags- en geografische omstandigheden. De onderzoekers concluderen uit de beoordeelde onderzoeken dat online aankopen over het algemeen een lagere CO2-uitstoot genereren dan winkelaankopen in het geval van auto-afhankelijke levensstijlen².

Ook uit Nederlands onderzoek blijkt dat er veel situaties zijn waarin online winkelen tot minder CO2-uitstoot leidt dan fysiek winkelen. Voor elektronica is online winkelen gemiddeld genomen milieuvriendelijker dan fysieke aankopen in deze categorie. Voor cosmetica is het echter omgekeerd³.

Uiteindelijk hangt de CO2-impact af van veel factoren, zoals de afstand en het gekozen vervoersmiddel. Met name het gedrag van de consument maakt een verschil. In de praktijk gaan veel mensen met de auto naar een fysieke winkel of een afhaalpunt. Een online bestelling die een losse autorit naar een winkel vermijdt, is meestal de duurzaamste keuze. De meest duurzame keuzes zijn: online bestelling thuis laten bezorgen, online bestelling bij een afhaalpunt laten bezorgen en deze met de fiets ophalen of met lopend/met de fiets naar de fysieke winkel⁴.

1. Is e-commerce good for Europe? Oliver Wyman, 2020. Pag. 69

2. Not All E-commerce Emits Equally: Systematic Quantitative Review of Online and Store Purchases’ Carbon Footprint

3. De mobiliteitseffecten en carbon footprint van online winkelen, HvA, TNO, Thuiswinkel, Topsector Logistiek, 2021. 

4. Hierbij is alleen de uitstoot van de logistiek meegenomen, dus niet de milieukosten die samengaan met een winkelpand.

In het algemeen is de last mile (het laatste deel van het bezorgtraject: van het magazijn van de webwinkel naar de consument) in de e-commercesector heel efficiënt georganiseerd. De sector consolideert heel goed, wat betekent dat pakketjes van verschillende webwinkels gaan gezamenlijk in een busje gaan. Een busje kan in één rit wel 200 pakketten bezorgen. Daarnaast ligt het aantal adressen (‘stops’) per rit hoog en is de stoptijd (per adres) laag. Ook is de logistiek efficiënt ingericht. Door de efficiënte logistiek werd in 2022 92,5% van de pakketten die thuis bezorgd moesten worden, succesvol op het huisadres afgeleverd. Het gemiddeld aantal bezorgpogingen was 1,11¹.

Fig 1. Ter illustratie: Als een deel van die consumenten de auto had gebruikt om het product in de winkel te kopen, dan loopt de CO2-uitstoot al snel hoger op dan de emissies van de pakketbus.

1. Post en Pakketmonitor ACM 2022

Gevraagd naar wat bedrijven moeten doen om te verduurzamen, geeft 81% van de consumenten aan minder CO2-uitstoot (zeer) belangrijk te vinden. 61% van de consumenten vindt het (zeer) belangrijk dat e-commercebedrijven werken aan minder opstoppingen door pakketbussen. Gevraagd naar wat de consument zelf wil doen voor een duurzamere bezorging, is 65% van de consumenten positief over langer wachten op een bestelling. 35% van de consumenten is bereid om te betalen voor een bezorging met minder CO2-uitstoot. Dit komt uit de Thuiswinkel Duurzaamheid Monitor.

Consumenten kiezen bij online winkelen in zo’n 81,5% van de gevallen om thuisbezorging. Vervoerders richten zich sterk op het verduurzamen van de hele bezorging, waarbij thuisbezorging gezien de behoefte van de consumenten heel belangrijk is. 8% laat bezorgen bij een servicepunt, en 10,4% bij overige locaties.

In Nederland zijn er in 2022 11.601 afhaalpunten (9,7% meer dan vorig jaar) en 1.840 pakketkluizen (92,3% meer dan vorig jaar)¹. Daarnaast zijn er door de groei van omnichannel winkels (die verkopen via een fysieke winkel en online) steeds meer mogelijkheden om pakketjes op te halen bij winkels. Zo is te zien dat het aandeel afhalen bij pakketpunten in de grote steden toeneemt.

1. Post en Pakketmonitor ACM 2022

Op 1 januari 2023 stonden er 14,9 duizend elektrische bestelauto's geregistreerd, dat zijn er 51,7 procent meer dan begin 2022 en vijf keer zoveel als begin 2019. Er is behoefte aan een hoge actieradius van de bussen, meer snelladers en aan een betere laadinfrastructuur.

Naast bezorgen met elektrische bussen, wordt in sommige binnensteden ook bezorgd met licht elektrisch vrachtvoertuigen. Deze zijn kleiner dan een normale bus (tot 40%) en daardoor makkelijk passeerbaar en verbruiken 5 tot 10 keer minder energie.

65% van de pakketten wordt momenteel fossiel bezorgd, en 35 wordt elektrisch bezorgd.¹

1. Post en Pakketmonitor ACM 2022

Vanaf 2025 zullen binnensteden steeds vaker zero-emissie beleverd worden. Verschillende gemeenten hanteren reeds toegangseisen tot delen van de stad in het kader van lokaal milieubeleid. Dit betekent bijvoorbeeld dat alleen emissievrije bestelbussen worden toegelaten. Emissievrije bezorging, ook buiten zero-emissiezones, lijkt in de nabije toekomst technisch en economisch haalbaar en staat ook in de plannen van de grote pakketvervoerders.

Pakketvervoerders en start-ups hebben de laatste jaren geïnvesteerd in innovatieve oplossingen om de ‘last mile’ bezorging efficiënter en duurzamer te maken. Dat doen zij bijvoorbeeld in de vorm van nieuwe bezorgconcepten zoals elektrische voertuigen, maar ook door uitbreiding van het distributienetwerk via de uitrol van servicepunten en (onbemande) pakketkluizen, safe place en het afschaffen van tweede bezorgpoging. Ook kunnen consumenten de bezorgvoorkeuren instellen om de bestelling in 1 keer succesvol te kunnen leveren. Om de kosten van pakketbezorging te verlagen investeren pakketvervoerders voornamelijk in het verhogen van de slagingskans van de eerste bezorgpoging.

Verschillende initiatieven zetten in op het verduurzamen en efficiënter organiseren van de gehele logistieke keten. Zo is bij het Noordzeekanaal eind vorig jaar het CTPark Amsterdam City verrezen. Van hieruit wordt sinds dit jaar de horeca, bouw, e-commerce en foodsector beleverd. Ook in Utrecht is in januari dit jaar een proef gestart met duurzame pakketbezorging. Via een aantal hubs langs de rand van Utrecht worden pakketjes met bakfietsen naar de pakketpunten in de wijk gebracht.

• Kiezen voor de milieuvriendelijkste bezorgoptie. Hoe meer ruimte de vervoerders krijgen om te plannen, des te effectiever ze kunnen zijn. Als het product niet direct nodig is, dan kan de consument in de meeste gevallen het beste kiezen om het product binnen enkele dagen te laten leveren.
  
  
• De consument kan zorgen dat hij thuis is als de bestelling komt. Indien aanwezig in de check out, kunnen consumenten kiezen voor de dag die hen het beste uitkomt en op die dag zoveel mogelijk pakketten laten leveren. Er zijn ook brievenkasten die direct aan huizen te plaatsen zijn. Zo hoeft de vervoerder niet extra te rijden.
  
  
• Lopend of met de fiets naar een afhaalpunt gaan om pakketjes af te halen of retouren in te leveren. Rijden met een personenauto heeft een hoge impact.
  
  
• Wanneer de optie er is: retouren omwisselen als er een nieuwe bestelling komt.
  
  
• Consumenten kunnen retouren zoveel mogelijk voorkomen door maattabellen te raadplegen en reviews te lezen.

Op dit moment is een afhaalpunt niet duurzamer dan aan huis bezorgen. Onderzoek van TNO toont aan dat wanneer de helft van alle pakketten naar afhaalpunten worden gebracht in plaats van aan huis worden geleverd, dit tot 17% CO2-reductie kan leiden in het totale last mile-netwerk van de vervoerder¹. De bezorger kan dan namelijk een kleiner rondje rijden. Berekend per pakket is het milieuvoordeel per pakket zelfs 33%.

Een ritje van de consument met een personenauto naar een afhaalpunt zorgt er echter voor dat de milieuwinst van de vervoerder direct verdwenen is. Een positieve milieu-impact zullen we pas krijgen als voldoende consumenten hun pakketten bij het afhaalpunt laten bezorgen én de pakketten vervolgens lopend of met de fiets opgehaald worden.

De gemiddelde CO2-uitstoot om een product in een doos van 25 liter van het webwinkel-magazijn thuis bezorgd te krijgen is ca 350 gram CO2². Een personenauto op benzine kan hiervoor slechts 1,5 kilometer rijden.

1. TNO voor Bewust Bezorgd, cijfers 2018

2. Effect of pick-up points and returns on CO2 emissions in last mile parcel delivery networks, TNO, in opdracht dan Thuiswinkel en Connekt/ Topsector Logistiek, 2020.