Nieuwe verpakkingswet: hoe zit het precies?

Eind vorig jaar heeft de Europese Commissie het wetsvoorstel Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR) gepubliceerd. Het voorstel bevat regels voor minder lucht in verpakkingen, kleinere verpakkingen en herbruikbare verpakkingsontwerpen. Wat gaat dit precies betekenen voor retailers in de e-commercesector?

De Europese Commissie gaat de regels over verpakkingsafval en verpakkingsmateriaal herzien. Uit onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat consumenten meer verpakte producten consumeren, ieder jaar weer meer online bestellen en dat het aandeel niet-recyclebare verpakkingen is gestegen tussen 2012 en 2020. Het doel van de herziening is om te komen tot een circulaire economie van verpakkingen, de hoeveelheid verpakkingsmateriaal te verminderen en de klimaatdoelen van Parijs te halen.

Belangrijkste inhoud van de herziening

De huidige richtlijn wordt omgezet naar een verordening, oftewel gelijke bindende eisen voor alle Europese lidstaten en dus meer uniforme regels op de binnenmarkt. Verder ziet de herziening uitdrukkelijk ook op e-commerceverpakkingen, wat eerder niet het geval was. De PPWR brengt dus flinke veranderingen met zich mee voor online retailers. Winkeliers kunnen niet alle verpakkingsmaterialen meer gebruiken, te grote verpakkingen moeten worden voorkomen en het ontwerp van eigen verpakkingen moet worden aangepast. Hieronder staan de belangrijkste punten uit de ontwerpverordening:

• De verordening ziet toe op alle verpakkingen, ongeacht het materiaal waaruit ze bestaan, en alle verpakkingsafval. De definitie van een e-commerceverpakking is: “transportverpakking die wordt gebruikt om producten in het kader van online verkoop of andere vormen van verkoop op afstand aan de eindgebruiker te leveren.”
• Verder zijn er duurzaamheidseisen voor verpakkingen. Die eisen gaan over:
  • zorgwekkende stoffen in verpakkingen zoals lood en cadmium,
  • eisen voor recyclebare, composteerbare en herbruikbare verpakkingen,
  • eisen aan de hoeveelheid gerecycleerde bestanddelen in verpakkingen
  • en eisen voor verpakkingsminimalisatie.
• Er mogen geen verpakkingen op de markt worden gebracht met overbodige ruimte, zoals dubbele wanden, dubbele bodems om een groter productvolume te simuleren, of overbodige verpakkingen die geen verpakkingsfunctie vervullen.
• Fabrikanten krijgen de verplichting om pakketten op een juiste manier te ontwerpen en van informatie te voorzien, een conformiteitsprocedure uit te voeren en een technische documentatie op te stellen. Het is verboden verpakkingen op de Europese markt te brengen die niet verordenings-conform zijn. Dit laatste geldt ook voor importeurs in de EU. Distributeurs, waar de meeste e-commercebedrijven onder zullen vallen, krijgen verplichtingen zoals de controle of aan alle informatie-eisen van een verpakking is voldaan. Zo niet, dan mag het pakket niet de markt op en moeten er passende maatregelen worden genomen door de distributeur.
• Daarnaast komen er eisen aan de maximale hoeveelheid lucht in verpakkingen: vanaf 24 maanden na invoering van de wetsherziening (datum nog niet bekend) is maximaal 40% lege ruimte toegestaan voor gegroepeerde verpakkingen, transportverpakkingen of e-commerceverpakkingen.

Herziening positief, mits ruimte blijft voor innovatie

Voor de e-commercesector is de vormgeving van de doelstellingen in een verordening essentieel, om zo een gelijk speelveld in Europa te creëren. E-commercebedrijven zijn vaak in meerdere landen actief en moeten voldoen aan verschillende nationale wet- en regelgeving. Dit levert regeldruk, hogere kosten en onduidelijke doelstellingen op. En dat terwijl het doel van de Europese Green Deal heel duidelijk is: klimaatneutraal zijn in 2050. Harmonisatie van de regels verkleint de regeldruk voor bedrijven, geeft duidelijke richting en helpt dit doel te verwezenlijken. Wij zijn dan ook positief over de herziening, mits de genoemde criteria en verplichtingen praktisch uitvoerbaar blijken en er ruimte blijft voor innovatie.

Bij een aantal punten in de verordening hebben wij vraagtekens:

• De definitie van een herbruikbare verpakking is nog niet duidelijk. Hoe vaak moet een verpakking worden hergebruikt om als herbruikbaar te worden beschouwd? Is een verpakking bijvoorbeeld hergebruikt als deze wordt gebruikt voor een retourzending? Of als dezelfde kartonnen verpakking tweemaal verzonden wordt naar dezelfde of een andere consument?
• Het maximum van 40% lucht in een pakketje is een goed streven, maar moet niet altijd even strikt wordt gehanteerd. Uitzonderingen om valide redenen moeten mogelijk zijn. In sommige gevallen kan bijvoorbeeld een grotere verpakking diefstal voorkomen of ervoor zorgen dat een product niet beschadigd raakt. Dit leidt in voorkomende gevallen tot een meer duurzaam productaanbod wat uiteindelijk resulteert in een grotere milieuwinst.
• De keuze voor hergebruik of recycling van verpakkingsmateriaal moet vooral effectief zijn en blijven. Het gebruik van herbruikbaar verpakkingsmateriaal is passender in bepaalde kortere ketens en voor bepaalde producten, terwijl het gebruik van recyclebaar verpakkingsmateriaal passender is in andere gevallen. We zien dus graag dat de regels inzake hergebruik en recycling als complementair worden beschouwd.
• Verder zouden wij meer nadruk willen leggen op positieve effecten van informatie en voorlichting aan consumenten over duurzame keuzes met betrekking tot verpakkingen. Zo is volgens de Thuiswinkel Duurzaamheid Monitor 2022 minder plastic gebruiken volgens Nederlandse consumenten de belangrijkste maatregel om webwinkels te laten verduurzamen. Het is echter tegelijkertijd van belang om de vullingsgraad van de verzendverpakkingen zo veel mogelijk te optimaliseren, omdat verzending van lucht zorgt voor een verhoogde CO2-uitstoot tijdens de distributie. Verzendzakken van (gerecycled) plastic hebben een vullingsgraad van 100% en zouden daarom waar mogelijk verkozen moeten worden boven een doos.

In het verdere wetgevingsproces zien we dan ook graag meer duidelijkheid over bovenstaande punten.

Tijdslijn wetgevingsproces

De PPWR is onderdeel van het Actieplan voor de Circulaire Economie, waarover de Commissie in maart 2020 samen kwam. Dit plan koppelt de economische groei los van het gebruik van hulpbronnen en versnelt de overstap naar circulaire productie- en consumptiesystemen. Het plan bevat ook punten rond het ontwerpen van duurzame producten (sustainability by design), circulariteit in productieprocessen en het versterken van de positie van de consument. Het Actieplan voor de Circulaire Economie is weer een onderdeel van de Europese Green Deal, dat tot doel heeft om tot een klimaatneutraal Europa te komen in 2050.

Betreffende de tijdlijn van de PPWR is onderstaand bekend:

• 30 nov 2022: Publicatie PPWR door Europese Commissie
• Januari 2023: Bnc-fiche (‘Beoordeling van nieuwe voorstellen’) door Nederlandse overheid.
• Tot 1 februari 2023: voorstel open voor publieke feedback. Wij reageren direct en via Ecommerce Europe op de verordening. Input op onze positie en andere punten zijn welkom, input mag naar Wouter van der Laan. 

Het initiatief is voor onderzoek naar het Europees Parlement en de Raad gestuurd, en de volgende stappen van de wetgevingsprocedure zullen spoedig beginnen. De wetgevingswerkzaamheden van de medewetgevers zullen, gezien de complexiteit van het dossier, naar verwachting veel tijd in beslag nemen, mogelijk zelfs meer dan een jaar. Zodra het voorstel is aangenomen, treedt het in werking op de twintigste dag na de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie. De bepalingen ervan worden twaalf maanden na de datum van inwerkingtreding van toepassing.